PESME

Dante ističe da je antologiju – s obzirom na to da antologičar nije istoričar književnosti – sačinio prvenstveno vđjen ličnim afinitetima, što znači da ćete u njoj prevashodno čuti lirske tonove, od Gvida Gocana i Ade Negri do naših savremenika, sa namerno šturim bio-bibliorafskim beleškama, da bi što više ostalo za čistu pesničku atmosferu i neposredno iščitavanje, bez glomaznog kritičkog aparata.

Prevodilac ističe da će ova Antologija biti prava poslastica za srpske ljubitelje poezije koji ne znaju italijanski, kao i za one koji italijanski znaju, jer je delo štampano dvojezično; delo će biti značajno i slavistima u Italiji.

Piletićeva dalje navodi da je izbor poezije sačinjen vrlo neobično: u svom predgovoru , Dante ističe da je antologiju – s obzirom na to da antologičar nije istoričar književnosti – sačinio prvenstveno vđjen ličnim afinitetima, što znači da ćete u njoj prevashodno čuti lirske tonove, od Gvida Gocana i Ade Negri do naših savremenika, sa namerno šturim bio-bibliorafskim beleškama, da bi što više ostalo za čistu pesničku atmosferu i neposredno iščitavanje, bez glomaznog kritičkog aparata. Tu su i velikani poput Sabe, Montalea, Ungaretija… Tako ćemo na poetskom putovanju ugledati i pesnike – kritičare (kao što su Spanjoleti, Ćeki, Borđeze), i petnaestak pesnikinja, i neke mlade, cesto tragično prerano utihnule glasove. Dante je, kao i njegov davni imenjak, tragao za istinom i ishodima, a ne za poznatim školama i ličnostima, makar bili i danas uticajni, ali katkad samo epigoni epigona.

Piletićeva, na kraju, izražava želju da kao i priređivač svaki čitalac ovde pronađe ponekog bliskog…

„Svi mi imamo dva života: istinski – koji snivamo u detinjstvu,
I sanjamo i dalje, kao odrasli, kroz neku izmaglicu;
Lažni – koji živimo u zajedništvu s drugima
I koristimo u praktične svrhe,
Onaj gde nas na kraju strpaju u neki sanduk.“

Autor ovih stihova – portugalski pesnik Fernando Pesoa – rođen u Lisabonu 1888, izdržao je četrdeset sedam godina u svom „lažnom“ životu, nastojeći da u njemu što manje učestvuje, kako bi se „zatvoren u kući svog duha“ svim snagama posvetio jedinom pravom životu – literaturi. Teško je zamisliti veći kontrast između siromaštva jedne biografije bez događaja i gotovo neiscrpnog tematskog i žanrovskog obilja književnog dela koje je njegov autor ljubomorno krio od očiju javnosti, odlažući svoje rukopise u jedan drveni sanduk čije bogatstvo ni do danas, sedamdeset šest godina posle piščeve smrti, nije u potpunosti obelodanjeno.

Igor Irtenjev je jedan od najznačajnijih i ujedno najpopularnijih savremenih ruskih pesnika. Rođen je 1947. godine u Moskvi, a njegove prve knjige pojavljuju se pred kraj perestrojke. Pseudonim Irtenjev, koji asocira na rusku klasičnu književnost (tako se preziva glavni junak Tolstojeve trilogije o odrastanju), zapravo je prezime njegove druge žene Sonje. Sredinom osamdesetih godina prošlog veka bio je predsednik čuvenog neformalnog književnog kluba „Poezija“, koji je okupljao pesnike iz takozvanog ruskog „novog talasa“. On sam je pripadao književnoj grupi ironista, predstavnika ironične poezije. Od devedesetih godina sarađuje s nizom medija, pesnički komentarišući dnevno-političke događaje, zbog čega postaje široko poznat. Do danas mu je izašlo dvadesetak knjiga poezije. Irtenjeva su kao klasika prepoznale i kritika i publika, a i on sam se često u pesmama šali na taj račun. Iako se na prvi pogled čini da je komični element u njoj dominantan, njegova poezija je zapravo vrlo ozbiljna. On se bavi čitavim kompleksom tema iz ruske književnosti i kulture. I mada ih gotovo redovno tretira u komičnom ključu, ne odriče se lirike. Njegov lirski junak je običan čovek, čija sudbina nije drugačija od sudbine ljudi koji ga okružuju. On je deo celine, i deli dobro i zlo sa ostalim pripadnicima društva. Jezik kojim se Irtenjev služi zavodi nas svojom prividnom jednostavnošću i lakoćom. To je originalna mešavina razgovornog jezika, klišea, žargonizama i visokog pesničkog stila. U stvari, reč je o izrazito slojevitom umetničkom instrumentu, u kojem nijedan element nije slučajan. Irtenjevljeve pesme obiluju citatima iz klasičnih, popularnih i čuvenih dela. Ali ono što citira autor ujedno i reinterpretira. Njegov društveni angažman ogleda se u solidarnosti s „malim čovekom“ i u osporavanju klišea i stereotipa. Njegov protest, međutim, nije politički, već egzistencijalistički. Irtenjev na jedinstven način kombinuje liriku, humor, apsurd i melanholiju. Njegova poezija poseduje univerzalno značenje i mogućnost da s lakoćom i neposredno saobraća sa svakim čitaocem nadilazeći kulturne, jezičke i vremenske barijere.

Zastupljeni su soneti, madrigali, kancone, fragmenti od kojih su neki nalik na kakav haiku ili tanku, burleske i groteske sa obaveznom gorkom primesom. Mikelanđelova poezija nije u službi ekspliciranja njegove slikarske, vajarske i arhitektonske umetnosti, iako boje, oblici, strukture i konstrukcije u njoj postoje, kao što su očigledni i uticaji poezije Dantea i Petrarke.

Ovu knjigu njegove poezije priredila je i prevela Milana Piletić, a izdanje je dvojezično.

Mikelanđelova poezija se redovno pominje u istorijama književnosti, ali se po pravilu marginalizuje u odnosu na njegova dela iz drugih umetnosti, ili se suviše stavlja u njihovu službu, ali u poslednje vreme se ta gledišta menjaju, o čemu svedoče ne samo radovi, nego i kritička, ili barem filološki iscrpno sačinjena izdanja koja se pojavljuju u Italiji, ali i ne samo tamo. Zanimljivo je da je njegovom poezijom bio inspirisan Miloš Crnjanski ,koji je to potvrdio i Knjigom o Mikelanđelu.
Prvi sakupljač Mikelanđelove poezije bio je Mikelanđelov imenjak i potomak, koji je, za razliku od svog slavnog pretka, uzeo na sebe tu slobodu da menja, prepravlja, ubacuje po vlastitom nahođenju. Takav postupak je navodio na traganje za autentičnim rukopisima, koji su često nalaženi na poleđini Mikelanđelovih pisama i skica.
Pri sastavljanju ove antologije, priređivač i prevodilac se trudio da komentare uz pesme svede na minimum kako bi ostao veran pesniku i poeziji, a da bi i čitalac istovremeno mogao nesputano što više sam da rasuđuje i doživljava.
Svaku pesničku deceniju dugovečnog Mikelanđela zastupa najmanje jedna pesma. Prevodilac je nastojao da one budu raznolike, a da ipak istakne ono što ga je najviše zaokupljalo – mnogoslojna, gorda, smerna i vatrena ljubav prema Stvoritelju, stvorenjima i stvorenom, ali i stvaranju samom i stvaraocima.
Poznata je činjenica da je umetniku bio najbliži kamen koji je, pored svoje materijalne pojavnosti, i višestruki simbol u koji su utkana sva čudesa koja je u njemu video, možda i kao ejdetske slike, i to je jedan od razloga zbog kojih je ova mala antologija dobila ime po jednom njegovom stihu Uživam u snu, u kamenu više.